Co to jest cena ewidencyjna?

Pojęcie ceny ewidencyjnej jest związane z określeniem ceny danego składnika majątku, jaki firma nabyła lub wytworzyła. Cenę ewidencyjną możemy więc zdefiniować jako cenę, którą przyjmujemy, tworząc ewidencję materiałów.

Stała i zmienna cena ewidencyjna

Możemy rozróżnić dwa rodzaje ceny ewidencyjnej:

— zmienną cenę ewidencyjną, zwaną również rzeczywistą (jest to cena zakupu bądź nabycia składnika majątku);
— stałą cenę ewidencyjną, zwaną również przewidywaną.

Stała cena ewidencyjna to cena przyjęta w celu dokonania wyceny firmowych przychodów i rozchodów określonych materiałów, która w ciągu założonego okresu nie uległa zmianie. Jest to więc cena planowana. Stałą ceną ewidencyjną może być zatem:

— cena przewidywana;
— cena, która do tej pory występowała najczęściej;
— cena, która stanowi średnią cenę z okresu poprzedzającego;
— cena ostatniego zamówienia w okresie poprzedzającym.

Rodzaje odchyleń od ceny ewidencyjnej

Stała cena ewidencyjna dla przyjętego przez nas okresu ma nam przede wszystkim ułatwić wycenę materiałów i wyrobów. Jednak konsekwencją jej zastosowania jest powstanie odchyleń od ceny ewidencyjnej. Dzieje się tak dlatego, że cena rzeczywista, która naturalnie zmienia się w całym wyznaczonym okresie, różni się od ceny ewidencyjnej, którą przyjęliśmy.

Możemy wyróżnić następujące rodzaje odchyleń od ceny ewidencyjnej:

— Odchylenie debetowe, nazywane również dodatnim, ma miejsce, gdy rzeczywista cena, w jakiej zakupiliśmy dany materiał, jest wyższa od przyjętej ceny ewidencyjnej. Tego rodzaju odchylenia powodują wzrost wartości materiału.
— Odchylenie kredytowe, nazywane również ujemnym, ma miejsce, gdy rzeczywista cena, w jakiej zakupiliśmy dany materiał, jest niższa od przyjętej ceny ewidencyjnej. Tego rodzaju odchylenia powodują spadek wartości materiału.

Odchylenia debetowe i kredytowe wzajemnie się znoszą. Jeśli występuje tylko jedno odchylenie, oznacza to, że ustalona przez nas cena ewidencyjna znacznie odbiega od ceny rzeczywistej. W związku z tym należy dokonać zmiany ceny ewidencyjnej.

Zmiany cen ewidencyjnych w ciągu roku obrotowego

Należy mieć na uwadze fakt, że dokonanie zmiany stałej ceny ewidencyjnej nie jest równoznaczne ze zmianą zasad rachunkowości. W związku z tym zmiana stałej ceny ewidencyjnej nie musi zostać przeprowadzona pierwszego dnia nowego roku obrotowego. Istnieje możliwość dokonania takiej zmiany w trakcie roku obrotowego. Ze względów praktycznych jednak ma to miejsce zazwyczaj na przełomie miesięcy. Pozwala to rozliczyć rozchód materiałów w poprzednim miesiącu i dokonać zmiany wartości posiadanych zapasów. W nowym miesiącu rozliczenie przychodów i rozchodów materiałów odbywa się już z uwzględnieniem nowej ceny ewidencyjnej.